Tytuł

 Światło pszennego chleba - Eucharystia w Poezji Polskiej

Autor

Wybór i posłowie Smaszcz Waldemar

Wydawnictwo

Instytut Wydawniczy PAX

Miejsce i rok wydania

Warszawa 1996

Opis książki

"Światło pszennego chleba" to przepiękna książka, która przybliża nam wieki historii naszej  polskiej mowy.

Dopiero od XIV wieku można uznać, że polszczyzna stała się językiem literackim. Powstało

wówczas wiele utworów, z których jednak tylko nieliczne przetrwały do naszych czasów. Początki naszej poezji wyznacza liryka religijna. Nie zawsze były to utwory oryginalne, najczęściej tłumaczono je z łaciny, trzeba wszak pamiętać, że w  średniowieczu już samo nadanie nowego kształtu językowego było traktowane na równi z własną twórczością.

Jednak u początków nurtu eucharystycznego, podobnie  jak w przypadku pieśni maryjnych,

znajdujemy utwór na wskroś oryginalny, a jego autora znamy z imienia, co samo przez się jest

zjawiskiem wyjątkowym- Władysław z Gielniowa  / to On otwiera ten Wybór, utworem pt "Jezusa Judasz przedał za pieniądze nędzne"./

Był wybitnym bernardynem, został zaliczony w poczet błogosławionych. Chociaż z równą swobodą pisał po łacinie, twórczość w języku narodowym uprawiał ze świadomością jej roli w pobudzaniu życia duchowego i rozwoju polskiej kultury. Spośród różnych tytułów z całą pewnością przysługuje mu miano ojca polskich pieśni religijnych. Nie tylko je pisał, ale i był żarliwym propagatorem polskich śpiewów w kościołach, w czym stał się wzorem dla innych.

/Pan Waldemar Smaszcz w Posłowiu do książki./- Książka pt "Światło pszennego chleba"  powstała z inspiracji Pani Amelii Szafrańskiej, Redaktora Naczelnego IW PAX, która też życzliwie towarzyszyła autorowi podczas pracy nad jej przygotowaniem.

Głosy wybitnych znawców literatury średniowiecznej, jak prof.Aleksandra Br€cknera i Stanisława Dobrzyckiego aż po czasy ostatnie, przez badaczy literatury przyznają Władysławowi z Gielniowa miejsce "pierwszego znanego poety polskiego", który zaznaczył się w literaturze XV wieku jako indywidualność o narodowym i społeczno-religijnym kolorycie -jak również i na polu literackim .

/Pani Bronisława Prendka : "Bł. Władysław z Gielniowa-pierwszy znany poeta polski" -Gość Niedzielny nr30/1961 /...

...i tak wędrujemy po dzień dzisiejszy z poetami i ich utworami, którzy są "śpiewakami Bożej Prawdy, na ten przedział czasu". (z wiersza pt "Wiersze Nowe. Przewodność" Mariusza Milskiego.

Spis treści

 WŁADYSŁAW Z GIELNIOWA /przed1450-1505/

 Jezusa Judasz przedał za pieniądze nędzne

ANONIM Z XV W.

O ciało Boga żywego

ANONIM Z XV W.

 Witaj, miłe, święte ciało

ANONIM Z KOŃCA XV W.

Anjelski chlebie, powitaj

HIERONIM WIETOR(?) /po 1485-ok.1546{47/

Owszejki człowiecze,  posłuchaj upominania mego

ANONIM Z DRUGIEJ POŁOWY XV W.

Panie miły, Boże mocny

ANONIM Z XVI W.

Ma w to wierzyć człek wszelaki

ANONIM Z POŁOWY XVI W.

O Bożym ciele pieśń

ANONIM Z XVI W.

Wszechmogący nasz Panie, dziwnoś swoj  świat sprawił

STANISŁAW GROCHOWSKI /1524-1612/

Himna wielkanocna nieszporna, od soboty przewodniej do święta Bożego Wstąpienia

SEBASTIAN GRABOWIECKI /1543-1607/

Przed przyjęciem Najświętszego Sakramentu Ciała Pańskiego  -

Najśliczniejszy Jezu, przez srogie wylanie -

Najwyższy kapłanie, biskupie prawdziwy -

Racz być miłosierny, proszę, mnie grzesznemu -

Boże lutości, zmiłuj się nade mną -

Przy elewacyjej Najświętszego Sakramentu Ciała Pańskiego -

Przy elewacyjej Sakramentu Krwie Najświętszej -

Gdy kapłan Najświętszy Sakrament Ciała Pańskiego łamie -

Po przyjęciu Najświętszego Sakramentu Ciała Pańskiego -

Dziękujęć, żeś duszą mą nie wzgardził, Panie -

Dziękujęć, wiecznie możny, Ojcze dobrotliwy -

Dziękujęć, o żywocie wszech żywiących prawy -

Napełni usta me, Panie, Twoją chwałą -

Dziękujęć, o Boże mój, żeś, acz niegodnego -

Synu wieków Pana, Jezu dobrotliwy

KASPER MIASKOWSKI /1550-1622/

Szopa zbawienna

Rotuły na narodzenie Syna Bożego

Pielgrzym wielkanocny albo rozmowa podróżnych z Jeruzalem do Emaus

KASPER TWARDOWSKI /ok.1592-przed 1641/

Pochodnia miłości Bożej

Piosneczki Emanuelowe

OLBRYCHT KARMANOWSKI /koniec XVI-pierwsza połowa XVII w.

Pieśni pokutne

Z KANTYCZEK SIÓSTR KARMELITANEK BOSYCH XVII w.

Z KANCJONAŁU KS. ST.S. JAGODYŃSKIEGO 1695 r.

 ***(Mamy Przyjaciela)

 Wśród nocnej ciszy

STANISŁAW HERAKLIUSZ LUBOMIRSKI /1642-1702/

 Accipite et manducate, hoc est corpus meum

 JÓZEF BAKA /1707-1780 /

Tekst o Najświętszym Sakramencie przy elewacyi lub procesyi

FRANCISZEK KARPIŃSKI /1741-1825/

Na procesję Bożego Ciała

O Miłosierdziu Boskim

KONSTANCJA BENISŁAWSKA /1741-1806/

Modlitwa Pańska na pieśni podzielona

ALOJZY FELIŃSKI /1771-1820/

Pienia przy Mszy Świętej

FRANCISZEK MORAWSKI /1783-1861/

 Msza Święta

KAZIMIERZ BRODZIŃSKI /1791-1835/

 Pieśni do mszy świętej

ZE ŚPIEWNIKA KOŚCIELNEGO

KS. M.M. MIODUSZEWSKIEGO Kraków 1838

Pieśni na Boże Ciało:

Przenajświętsza Hostyja

Przed tak wielkim Sakramentem...

Pieśni mszalne:

Msza I Misyjna...

Na uroczystość Najświętszej Maryi Panny:

Msza na uroczystość Świętych Pańskich

Msza za zmarłych

ADAM MICKIEWICZ /1798-1855/

Do M.Ł. W dzień przyjęcia Komunii św.

JÓZEF BOHDAN ZALESKI / 1802 -1886 /

Eucharystia

JULIUSZ SŁOWACKI / 1809 -1849 /

Chwal Pana, duszo moja

TOMASZ AUGUST OLIZAROWSKI /1811-1879/

Ojcze nasz

CYPRIAN NORWID /1821-1883 /

Na zgon śp. Józefa Z. oficera  Wielkiej Armii rannego pod Paryżem, jednego z naczelników powstania w Polsce

Pascha

,,Ruszaj z Bogiem,,

Fortepian Szopena

WŁADYSŁAW SYROKOMLA /1823 -1862 /

Hymn do Zbawiciela w kościele katedralnym w Wilnie

Kęs chleba

Szkolne czasy

MARIA KONOPNICKA / 1842 - 1910 /

Tekst do mszy śpiewanej

PIEŚNI ZE ŚPIEWNIKA KOŚCIELNEGO KS. JANA SIEDLECKIEGO /wyd.1878, 1928/

KS. T. JARYNKIEWICZ

Bądźże  pozdrowiona, Hostyjo Żywa

Chwała i dziękczynienie

Gdzież jest Jezus, ma pociecha...

KS. PIOTR KUTYBA

Jezu, Jezu, do mnie przyjdź

Jezusa ukrytego mam w Sakramencie czcić...

KS. KARYŁOWSKI

O zbawcza Hostio, godna czci

Przed tak wielkim Sakramentem

Sławcie, usta, Ciało Pana

O Święta Uczto!

U drzwi Twoich stoję, Panie

Zbliżam się w  pokorze

Msza na Boże Ciało

JAN KASPROWICZ /1860 - 1926 /

Wieczerza Pańska

Procesja

STANISŁAW WYSPIAŃSKI /1869-1907 /

Bolesław Śmiały

LUCJAN RYDEL / 1870-1918 /

Wieczerza Pańska

BRONISŁAWA OSTROWSKA  /1881-1928 /

Rezurekcja

MARIA CZESKA-MĄCZYŃSKA  /1883-1944 /

Podniesienie

LUDWIK HERONIM MORSTIN /1886-1966 /

Misterium Galilei

STANISŁAW MIŁASZEWSKI /1886-1944 /

Boże Ciało

KAZIMIERA IŁŁAKOWICZÓWNA /1888-1938 /

Msza maryjna na Matkę Boską Zielną

Pogrzeb Pana Jezusa

Litania kochających Jezusa

Przy spootkaniu

Zaskoczeni, umęczeni...

LEONARD PODHORSKI - OKOŁÓW /1891-1957 /

Droga do Emaus

Ks. MICHAŁ KLEPACZ / 1893-1967/

Msza w hitlerowskim obozie

KAZIMIERZ WIERZYŃSKI / 1894-1969/

Zaślepieni

Boże Ciało

JAROSŁAW IWASZKIEWICZ /1894-1980/

W Orvieto

MARIA ZIENTARA - MALEWSKA /1894-1984/

Żniwiarz

Hymn ku czci Najświętszego Sakramentu

BEATA OBERTYŃSKA /1898-1980/

Ludzie na świecie...

Grudki kadzidła

JAN LECHOŃ /1899-1956/

***(Jękły smętnych trąb orkiestry...)

TADEUSZ MAKOWIECKI /1900-1952 /

Na dzień Bożego Ciała

JERZY BRAUN /1901-1975 /

Na wysokiej,złotej górze

MIECZYSŁAW JASTRUN /1903-1982 /

Odległości

JADWIGA GAMSKA-ŁEMPICKA /1903-1956 /

Podniesienie

KAZIMIERZ PIEKUT /1903-1955 /

Boże Ciało 

JERZY LIEBERT /1904-1931 /

Dzwony

BRONISŁAW PRZYŁUSKI /1905-1980 /

Poemat nielogiczny

HANNA MORTKOWICZ-OLCZAKOWA / 1905-1968 /

Z "Wierszy o oblężonej Warszawie 1939"

ROMAN BRANDSTAETTER /1906-1987 /

Ostatnia Wieczerza

Spotkanie w Emaus

Litania eucharystyczna

JAWIGA BRAUN-DOMAŃSKA / * -1906 /

Non lavabam

JANINA BRZOSTOWSKA /1907-1986 /

Modląc się...

WOJCIECH BĄK /1907-1961 /

***( Głos Chrystusa...)

***(  Jest święty Kościół Twój...)

***( Ja tylko źródłem jestem )

JERZY ZAGÓRSKI /1907-1984 /

Teksty pieśni do Mszy Świętej "O jedność chrześcijan"

ADOLF FIERLA /1908-1967 /

Wielki Czwartek

STANISŁAW PIĘTAK /1909-1964 /

Procesja

ZDZISŁAW BRONCEL /* -1909 /

Msza Święta w baraku

KRYSTYNA KONARSKA -ŁOSIOWA / * -1910

Rezurekcja

LUCYNA WESTWALEWICZÓWNA /1911 -1945 /

Konsecratio

Komunia

Mocą Chleba

Moja msza

Adoracja

BOLESŁAW MICIŃSKI /1911-1943 /

Chleb w Getsemane

BOGDAN OSTROMĘCKI / 1911-1979 /

Chwila

Ostatnia Wieczerza

Przyjście

MACIEJ JÓZEF KONONOWICZ /1912-1986 /

Bóg ujawniony

Droga do Emaus

KS. STANISŁAW BIELAWSKI /1913-1996 /

Moja msza katakumbowa

ANNA SOKOŁOWSKA /

Rozważania Mszy Świętej

/Cela więzienia śledczego nr 125/

KS. JAN TWARDOWSKI /1915-

Jest

Krwi Przenajświętsza

Naucz się dziwić

Do kaznodziei

Proszę ciebie o ufność

Dzieciństwo wiary

Teorie

Dlatego

Nie do wiary

Rany

JERZY PIETRKIEWICZ /1916-

Msza Święta

KS.KAROL WOJTYŁA / 1920-

Pieśń o Bogu ukrytym

LUDWIKA PRUS-LISICKA /1922-

Eucharystia

ANNA KAMIEŃSKA /1920-1986 /

Emaus

***( Panie, dzień się nachyla...)

ANNA POGONOWSKA /1922-

Fotografowanie procesji

KS. ANDRZEJ M. DESKUR /1924-

Ite, missa est

ZBIGNIEW HERBERT /1924-

Usta proszą

KS. PAWEŁ HEINTSCH /1924-

Ostatnia Wieczerza

W podróży

*** ( Manno śnieżnobiała dla ziomków Mojżesza...)

*** ( Prowadź nas smugą światła)

JÓZEF SZCZAWIŃSKI /1924-

Pieśń na Komunię

Lampka oliwna

EUGENIUSZ WACHOWIAK / 1924-

Jakże trudno

KS. JANUSZ ST. PASIERB /1929-1993 /

Przed komunią

Wierzę

Ave Verum

MAREK SKWARNICKI / 1930-

Msza Święta o Bożym Ciele

Zaproszenie na ucztę

Ubrani w świąteczne szaty

Msza Święta ku czci bł. Alojzego Orione

ZBIGNIEW DOLECKI /1930-1990 /

Eleusis

LESZEK ALEKSANDER MOCZULSKI /1932-

*** (Stajesz się opłatkiem, Jezu...)

KS. WACŁAW OSZAJCA / 1947-

Idzie ku życiu

Równanie

KS. JANUSZ ADAM KOBIERSKI / 1947-

*** (Ty... )

KAZIMIERZ NOWOSIELSKI /1948-

Spotkanie

KRZYSZTOF RUDZIŃSKI /1947-

Wciąż dziękować

STANISŁAW HERMASZEWSKI /1949-

Missa poetica

MURIEL KORDOWICZ / 1949-

Hostia

Uspokojenie

JERZY BINKOWSKI / 1949-

Wygnanie Boga

KS. JAN SOCHOŃ / 1953-

*** ( Zobacz jakie to niebezpieczne...)

Wieczernik

KS. TADEUSZ GOLECKI / 1959-

Misterium fidei

Mała lampka

W chlebie i w winie

Procesja

*** ( Chleb powszedni biały...)

Eucharystia w Amazonii

KS. DARIUSZ STAŃCZYK /1961-

*** ( byłeś niedowiarkiem )

MONIKA WOJTATOWICZ /1966-

Po Komunii

HYMNY EUCHARYSTYCZNE

FELIKS NOWOWIEJSKI  /1877-1946 /

Bijcie serca, bijcie dzwony

ARTUR MARYA  SWINARSKI /1900-1965/

Hymnus Eucharisticus

KS. JÓZEF ZAWITKOWSKI / 1938-

Do końca nas umiłował

ANNA KAMIEŃSKA

Panie, dzień się nachyla

KS. JÓZEF ZAWITKOWSKI

Przyszedłeś, Panie, by wolność dać światu

KS. JÓZEF ZAWITKOWSKI

Patrzę na ptaki i lilie polne

POSŁOWIE

Wykaz ważniejszych publikacji, które stanowiły podstawę wyboru tekstów